Amaç: Türkiye’de aile hekimliği alanındaki akademik gelişmeler son 20 yılda tıp eğitimine ve tıp fakültelerine damgasını vurmuştur. Bu çalışmanın amacı, ülkemizde 20 yıllık geçmişe sahip akademik aile hekimliğinin bugünkü durumunu tanımlamak ve gelişim sürecini değerlendirmektir. Yöntem: Kesitsel nitelikteki bu çalışma aile hekimliği anabilim dalı başkanları ya da öğretim üyeleriyle yüz yüze ya da telefonla yapılan görüşmelerden ya da e-posta iletişimiyle (elektronik ortamda) elde edilen bilgilere dayanmaktadır. Tıp fakültelerinde bulunan 63 aile hekimlği anabilim dalından 60’ına ulaşılmış ve 58’inden bilgi elde edilmifltir. Çalışma verileri 2013 yılı Haziran ve Aralık ayları arasında toplanmıştır. Bulgular: Elli sekiz anabilim dalında 27 profesör, 56 doçent, 54 yardımcı doçent ve 40 öğretim görevlisi ya da uzman olmak üzere toplam 177 öğretim elemanı bulunmaktaydı. Kırk beş anabilim dalının başkanı aile hekimliği uzmanı idi. Anabilim dallarının 12’si aile hekimliği profesörü, dokuzu ise diğer disiplinlerden profesörler tarafından yönetilmekteydi. Aile hekimliği 45 üniversitede mezuniyet öncesi tıp eğitimine katkı vermekteydi. Otuz anabilim dalı mezuniyet öncesi tıp eğitimine klinik stajla katılırken 44 anabilim dalının kuramsal dersi bulunmaktaydı. Uzmanlık eğitimi programına sahip 43 anabilim dalında 340 asistan uzmanlık eğitimi almaktaydı. Hiçbir anabilim dalının mevcut birinci basamak sağlık hizmetleri örgütlenmesi kapsamında aile hekimliği uygulama birimleri bulunmamaktaydı. Kırk bir anabilim dalının 64’ü üniversite ortamında ve 13’ü toplum içinde olmak üzere toplam77 polikliniği vardı. Sonuç: Aile hekimliği ülkemizde 25 yılı aşan bir süredir bir tıp disiplini ve uzmanlık alanı olarak tanınmaktadır. Üniversitelerde aile hekimliğinin öğretilmesi oldukça iyi bir düzeydedir. ilk anabilim dallarının üzerinden geçen 20 yıl içinde üniversitelerdeki akademik aile hekimliği bölümlerinin nicel ve nitel gelişimi, Avrupa’da birçok ülkeyle kıyaslanabilir düzeydedir. Anabilim dallarının gelecek on yılda en önemli önceliği, akademik aile hekimliği uygulama merkezleri oluşturmak ve sahadaki aile hekimleriyle bağlarını güçlendirmek olacak gibi görünmektedir.
Anahtar Kelimeler: Aile hekimliği, akademik bölümler, Türkiye.Objective: Academic departments of family medicine have made significant contributions to the medical schools and medical education within the last 20 years in Turkey. The aim of this study was to define the current situation of academic family medicine departments and assess their developmental aspects. Methods: This study, which is a cross-sectional survey, is based on data obtained from the head or a faculty member of family medicine departments by interviewing face to face or via telephone or by communicating on internet. Of 63 family medicine departments at universities, 60 have been reached and data have been obtained from 58 departments between June and December, 2013. Results: There were 177 faculty members in 58 family medicine departments, with 27 professors, 56 associate professors, 54 assistant professors and 40 other staff. The heads of 45 departments were specialists in family medicine. The family medicine departments were chaired by professors of family medicine in 12 universities; professors of other medical disciplines led nine departments. Family medicine was part of the undergraduate medical curriculum in 45 universities. Thirty departments had clerkship programs of family medicine in the clinical years of undergraduate medical education while 44 departments had lectures of family medicine. The specialist training in the field of family medicine was conducted in 43 medical schools at university level. None of the departments had practice within the organization of family practice (primary care settings). Forty one departments had 77 outpatient clinics, 64 of which were in the university hospital setting and 13 in the community setting. Conclusions: During the last 25 years family medicine in Turkey has been formally recognized as a medical specialty and an academic discipline. Teaching of family medicine in Turkish universities has a relatively well-established position. The development of academic family medicine departments within the last 20 years is at a level comparable with many countries in Europe. The most important priority of the family medicine departments in the next 10 years seems to establish the academic teaching practices and strengthen the relations with family physicians in family practice.
Keywords: Family medicine, academic departments, Turkey.