XHızlı Arama
Aydın merkez ilçede kolorektal kanser taramasına ilişkin bilgi, tutum ve engeller
Nur Şeyda Şahin1, Bayram Ali Üner2, Mehmet Aydın3, Ayşen Akçan4, Ayfer Gemalmaz5, Güzel Dişçigil5, Serpil Demirağ5, Okay Başak51Süloğlu Entegre Devlet Hastanesi, Aile Hekimliği, Uz. Dr., Edirne.2Taşova İlçe Devlet Hastanesi, Aile Hekimliği, Uz. Dr., Amasya.
3Tut Entegre Devlet Hastanesi, Aile Hekimliği, Uz. Dr., Adıyaman.
4Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Araş. Gör. Dr., Aydın.
5Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Prof. Dr., Aydın.
Amaç: Tüm kanserler içinde üçüncü sıklıkta görülen ve kanserden ölüm nedenleri arasında ikinci sırada yer alan kolorektal kanser (KRK), tarama programları ile erken tanınabilmekte ve önlenebilmektedir. Toplumun kolorektal kansere ilişkin farkındalığı artırılmadıkça erken tanı ve tarama programlarının başarılı olması olası değildir. Çalışmamızda Aydın merkez ilçede, tarama testi yaptırmanın KRK ve tarama testlerine ilişkin bilgi, tutum ve engellerle ilişkisini araştırdık. Yöntem: Aydın merkez ilçede bulunan sekiz aile sağlığı merkezine 2012 Mart ayı boyunca başvuran kişilerden rastgele seçilen 50 yaş ve üzerindeki 562 katılımcıya yüz yüze standart bir anket uygulaması yapıldı. Çalışma yapılan sağlık merkezleri bölgede bulunan 24 aile sağlığı merkezi (ASM) arasından rastgele yöntemle belirlendi. Veri toplama aracı olarak tarama yaptırma durumunu, KRK ve tarama testlerine ilişkin bilgi, tutum ve engelleri ve tarama yaptırma isteğini sorgulayan sorular içeren bir soru formu kullanıldı. Bulgular: Yaş ortalaması 59,8±7,4 (50-80 yaş arası) olan katılımcıların 376’sı erkekti (%66,9). Yüz kırk altı katılımcı (%25,8) KRK konusunda bilgi sahibi olduğunu, 68 katılımcı (%12,1) ise kolorektal kanserin erken tanınabileceğini belirtmişti. Katılımcılardan 32’si (%5,7) kolonoskopiyi ve 13’ü (%2,3) gaytada gizli kanı (GGK) bir tarama yöntemi olarak bilmekteydi. Toplam 66 katılımcı (%11,9) daha önce KRK taraması yaptırmıştı (GGK %7,7; sigmoidoskopi %3,6 ve kolonoskopi %5,4). Katılımcıların yalnızca %25,9’u (145 kişi) tarama için hekim tavsiyesi almış ve bunların %67,3’ü (105 kişi) tavsiyeye uymuştu. İleri yaştakiler (p=0,009); sağlık güvencesi olanlar (p=0,009), herhangi bir kanser tanısı (p<0,001) ve kanserli bir yakını olanlar (p=0,01) ve tarama yaptırma yönünde hekim tavsiyesi alanlar (p<0,001) daha çok tarama yaptırmıştı. Genel bilginin tarama testlerini yaptırma üzerinde etkisi yokken (p>0,05), bir yöntem olarak kolonoskopiyi bilenler daha fazla tarama yaptırmışlardı (p<0,01). Katılımcıların %39,3’ü (221 kişi) tarama yaptırmaya gereksinimi olduğunu düşünmekle birlikte, daha fazla katılımcı tarama yaptırmak istemekteydi (371 kişi; %66,0). Bilgisizlik (182 kişi; %32,4), kendini risk altında görmeme (164 kişi; %29,2) en sık bildirilen tarama yaptırmama nedenleriydi. Sonuç: Sonuçlarımız bölgemiz aile sağlığı merkezlerine başvuranların kolorektal kanserle ilgili bilgi yetersizliğinin bulunduğunu, 50 yaşın üzerinde önerilen taramaların yeterince bilinmediğini ve yaptırılmadığını göstermektedir. Hekimler tarama yönünde yeterince tavsiyede bulunmamaktadır; oysa yapılan tavsiyeye uyulmaktadır. Genel bilginin davranışlara etkisi yok görünmektedir; ancak daha özgül bilgiler davranışı olumlu yönde geliştirmektedir.
Anahtar Kelimeler: Kolorektal kanser tarama; bilgi, tutum; engeller.Knowledge of, attitudes toward, and barriers to participation of colorectal cancer screening in Aydın central region
Nur Şeyda Şahin1, Bayram Ali Üner2, Mehmet Aydın3, Ayşen Akçan4, Ayfer Gemalmaz5, Güzel Dişçigil5, Serpil Demirağ5, Okay Başak51Süloğlu Entegre Devlet Hastanesi, Aile Hekimliği, Uz. Dr., Edirne.2Taşova İlçe Devlet Hastanesi, Aile Hekimliği, Uz. Dr., Amasya.
3Tut Entegre Devlet Hastanesi, Aile Hekimliği, Uz. Dr., Adıyaman.
4Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Araş. Gör. Dr., Aydın.
5Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Prof. Dr., Aydın.
Objective: Colorectal cancer (CRC), which ranks third in cancer morbidity and second in cancer deaths worldwide, can be detected early and prevented with mass screening programs. Improving community awareness of CRC is crucial for the success of these programs. This study investigated the association of screening test participation with knowledge of, attitudes toward, and barriers to CRC and screening tests in Aydın central region. Methods: In a one-month period in 2012 (March) person-to-person interviews by using a standardized survey instrument were conducted with 562 subjects aged 50 years and older who were randomly recruited from eight family medicine centers (FHCs) in Aydın central region. Eight family health centers were randomly determined among 24 FHCs in the region. The study questionnaire included items questioning the screening participation status, knowledge of, attitudes toward, and barriers to CRC and screening tests, and intent to participate. Results: The mean age of the participants was 59.8±7.4 years (range, 50–80 years), and 66.9% (376 participants) were male. One hundred forty six participants (25.8%) had knowledge about CRC and 68 participants (12.1%) knew that CRC could be diagnosed early. Of the participants, 32 (5.7%) knew colonoscopy and 13 (2.3%) fecal occult blood testing (FOBT) as a screening method. A total of 66 (11.9%) of participants had undergone previous CRC testing (FOBT 7.7%; sigmoidoscopy 3.6% and colonoscopy 5.4%). Only 25.9% (145 subjects) of the respondents received physician recommendations to undergo CRC testing and 67.3% (105 subjects) of them obeyed the recommendation. Age (p=0.009), health insurance (p=0.009), being diagnosed with any kind of cancer (p<0.001), having a relative with any kind of cancer (p=0.01) and receiveing physician recommendation of screening tests (p<0.001) were correlated with screening test participation. While having general knowledge of CRC had no effect on the screening participation (p>0.05), those participants knowing colonoscopy as a screening test underwent more screening (p<0,01). Although 39.3% (221 respondents) perceived need for screening, most respondents responded (66.0%; 371 subjects) positively to undergo future CRC testing. The most frequently reported barriers to getting CRC screening tests were not knowing CRC and screening tests (182 subjects, 32.4%) and not seeing themselves at high risk (164 subjects, 29.2%). Conclusion: Our results demonstrate that people applying to regional FHCs lack of knowledge of CRC and screening tests recommended for those older than 50 years are neither sufficiently known nor used. Physicians do not sufficiently recommend for the screening tests, whereas the recommendations are practiced well. General knowledge of CRC don’t seem to affect behaviours, however more specific knowledge effects them positively.
Keywords: colorectal cancers creening; knowledge, attitude; barriersMakale Dili: Türkçe